پیش‌بینی زمان اجباری شدن BIM در ایران

با رشد روزافزون مدلسازی اطلاعات ساختمان (BIM)، سوالی که ذهن بسیاری از فعالان صنعت ساخت‌وساز را مشغول کرده، این است که از چه زمانی استفاده از BIM در ایران اجباری خواهد شد؟ در این مقاله مراحل شروع مدلسازی اطلاعات ساختمان را بررسی کرده و بر اساس مطالعات موجود، پیش‌بینی می‌کنیم چه زمانی دولت یا نهادهای تصمیم‌گیر ممکن است آن را الزامی کنند.

تاثير عملكرد دفتر كنترل كيفيت

۱. وضعیت فعلی اجرای BIM در ایران

مطالعات اخیر نشان می‌دهد که ایران در مراحل ابتدایی اجرای BIM قرار دارد و یک نقشه راه پنج‌ساله متشکل از شش ستون و ۵۳ فعالیت برای استقرار آن طراحی شده است :contentReference[oaicite:1]{index=1}. همچنین پژوهشی دیگر ضمن بررسی کیفیت مدل‌های BIM ایرانی، کاربرد مدل در برآورد هزینه پیش‌مناقصه را بررسی کرده و کاهش زمان و افزایش دقت عملیات را تأیید می‌کند :contentReference[oaicite:2]{index=2}.

۲. پیش‌نیازهای قانونی و سازمانی قبل از اجباری شدن

• تعریف چارچوب‌های قراردادی، بیم‌پلان (BEP) و استانداردهای فنی مطابق با شرایط بومی :contentReference[oaicite:3]{index=3}
• آموزش و ظرفیت‌سازی در سطوح کارفرما، مشاور و پیمانکار
• ایجاد زیرساخت‌های قانونی و آیین‌نامه‌ای توسط سازمان نظام‌مهندسی یا وزارت راه و شهرسازی

۳. موانع اصلی و چالش‌های پیش رو

محدودیت‌های جدی در مسیر اجرای گسترده BIM شامل موارد زیر هستند:

• نیاز به تغییر فرهنگ سازمانی و مدیریت اطلاعات پروژه :contentReference[oaicite:4]{index=4}
• مقاومت در اشتراک‌گذاری اطلاعات و نگرش پروژه‌ای سنتی
• هزینه‌های آموزش و تهیه نرم‌افزار و ابزارهای BIM
• عدم وجود زیرساخت قانونی محافظتی برای مالکیت مدل‌ها

۴. پیش‌بینی زمانی برای اجباری شدن BIM

با توجه به نقشه راه طراحی‌شده، چنانچه تمام شش ستون اجرا شوند، تحول قانونی احتمالا تا پایان سال پنجم رخ خواهد داد. بنابراین احتمال اجباری شدن BIM:

• برای پروژه‌های دولتی بزرگ: بین **۲۰۲۸ تا ۲۰۳۰**
• برای پروژه‌های خصوصی: احتمالا چند سال پس از آن

بررسی کشورهای پیشرو نشان می‌دهد که بسیاری، اجرای BIM را در پروژه‌های بالای سقف خاصی (مثلاً بالای ۱۰ میلیون یورو) در سال ۲۰۲۵ الزامی کرده‌اند :contentReference[oaicite:5]{index=5}؛ بر این اساس، در ایران نیز برنامه‌ای مشابه در افق میان‌مدت محتمل است.

۵. شروع مدلسازی اطلاعات ساختمان چیست؟

در ابتدای پروژه، قبل از طراحی دو بعدی یا استخراج اسناد پیمان، معمولاً یک مدل اولیه سه‌بعدی BIM ایجاد می‌شود که شامل هندسه، اطلاعات فنی، برنامه‌ریزی زمان‌بندی، برآورد هزینه و داده‌های بهره‌برداری آینده است :contentReference[oaicite:6]{index=6}. این مدل پایه‌ای برای تصمیم‌گیری، هماهنگی تیمی و کاهش دوباره‌کاری‌ها فراهم می‌کند.

۶. لینک‌های مفید

• تعریف BIM و اهمیت آن (لینک داخلی)
• برنامه اجرای BIM در ایران (منبع خارجی مرتبط)
• الزامات جهانی BIM تا ۲۰۲۵ (منبع خارجی)

۷. جمع‌بندی

با توجه به تحقیقات و نقشه راه تصویب‌شده، پیش‌بینی می‌شود که اجرای قانونی و الزامی BIM در پروژه‌های دولتی بزرگ ایران بین سال‌های ۲۰۲۸ و ۲۰۳۰ انجام شود. شروع مدلسازی اطلاعات ساختمان در ابتدای پروژه یکی از مراحل کلیدی برای کسب مزایای BIM است. برای موفقیت در این تحول، تمرکز بر آموزش، زیرساخت قانونی و فرهنگ‌سازی اهمیت دارد.